“Dün gece bir rüya gördüm. Anlatsam da anlamazsınız, çünkü Ubıhça'ydı..” 

dedi ve vefat etti Tevfik Esenç.

Onun vefatıyla ana dili Ubıhça da ölmüş oldu.

Çerkes boyu Ubıhlar Güney Kafkasya’dan, Osmanlı’ya 1864’te göç etmişlerdi.

Ubıhların göçüyle Kafkasya’da dili konuşan kimse kalmadı ve yazılı bir dil olmayınca, Ubıhlar da dili unutur hale geldi.

Yıllar sonra Fransız dilbilimci Dumézil bir Ubıh olan Tevfik Esenç’i keşfetti. Başbaşa verdiler ve yıllarca süren çalışma sonucu Ubıhça grameri ve sözlüğüyle dil kayda alınmış oldu.

Ubıhça belki de dünyanın en zor dillerinden biri, çünkü 84 harfli alfabesinde sadece 2 ünlü var, 82 ünsüz var.

1987’de çekilen Müşfik Kenter’in seslendirdiği Son Sesler belgeseli ise Tevfik Esenç’in son yayınlarından.

Günümüzde Ubıhça tamamen ölmüş durumda ama Tevfik Esenç’in torunları, hem belgesel hem de kitaplarla Ubıhların öyküsünü canlı tutuyorlar.