Abhazya’nın Sesleri: Abhaz Halk Müziği ve Enstrümanları

Kafkasya Sıradağlarının güney yamacında bulunan Abhazya, güzel iklimi ve binlerce yıllık Abhaz kültürü ile gerek Kuzey Kafkasya kültürel birikiminin ayrılmaz bir parçası, gerekse de dünya kültürünün en güzel örneği olmaya devam etmektedir.

Dilden dile, kuşaktan kuşağa halkın zenginliği olarak aktarılan halk şarkıları, bir ulusun psikolojisini, dünya görüşünü, geleneklerini, barındırır.

Abhaz Halk Şarkıları da bundan istisna değildir.

Ne Anlatır ve Kaça Ayrılır?

1 – Ev Hayatı Temalı Şarkılar
2 – Çalışma & İmece Şarkıları
3 – Tarihi / Kahramanlık Şarkıları
4 – Kült ve Ritüel Şarkıları
5 – Devrim Şarkıları

Tüm Abhaz Şarkılarında karakteristik bir nakarat bulunur.
Bu nakarat Uari-da-ra olarak geçer ve şarkılarda farklı şekillerde rastlanabilir: Waraida ve Siuaraida!

Örnek Şarkı:

Abhaz Müziği ve Folklorunun Baskın Teması

Abhaz Müziği ve folklorunda baskın yeri: kahramanlık teması tutar ve bu pek de tesadüfi değildir. Anavatanlarını yabancı saldırılara karşı kalıcı olarak savunmak zorunda kalan Abhazların mentalitesinde, tarihi kökleri ve mitolojik ataları olan Nartlar’ın kahramanlıkları bulunmaktadır.

Hem bireylerin hem de tüm halkın kendini savunmaya sürekli hazır olması, cesaret ve kahramanlık gerektirdiğinden bu psikolojik motivasyon şarkılarında, danslarında ve müzikolojilerinde kendini göstermektedir.

Abhazların kahramanlık şarkıları görkemli ve acıklı masallardır.

Parlak, zengin müzik formlarına, özlü metinler eşlik eder ve büyük bir ses seviyesi ile ayırt edilir. Çoğu durumda, şarkının duygusal ruh halini, kahramanın adını ve ünlemler ve nakaratlarla değişen afyrkhatsa, ahatsa (kahramanların kahramanı) sıfatlarını yaratan birkaç cümle de takip edebilir.

Kahramanlık şarkılarına en iyi örnekler:
Milli kahramanlar Kuakhba Hadjarat, Smır Gudis dışında mitolojik kahramanlar olan Nartlar hakkında söylenenleri gösterebiliriz.

Av şarkıları da kahramanlık türündendir.

Çetin doğaya ve rakiplere karşı verilen mücadelelerde dayanıklılık, güç ve cesareti dile getiren bu türe en iyi örnek Kaya’nın şarkısıdır.

Şüphesiz Abhaz Halkının en ünlü kahramanlık şarkısıdır: Saluman Hatsa (Yiğit Saluman)
Şuradan dinlenebilir:

Bu şarkı, kahramanlık ve dramı, melodik bir örüntü ile avcı, yaşam ve doğa koşulları ekseninde dinleyiciyle buluşur.

Ritüel Şarkılarına en iyi örnekler

Düğün ve dans için söylenenlerdir. Tüm Kafkas Şarkı ve Danslarında olduğu gibi, Abhaz şarkı ve danslarında insanlar ünlemler ile şarkılara eşlik eder ve ritme göre el çırparlar. Abhaz Danslarına en güzel örneği; Abhaz halkının karakterini gözler önüne seren Apsny Apsua’yı gösterebiliriz.

Şuradan göz atabilirsiniz:

Abhaz enstrümanlarına göz atmak için ise şu halk müzik dinletisine ayrıca kulak vermelisiniz!

Abhaz Müzik Aletleri:
Aphartsa (Adigece: Şıkepşıne),
Bir tür Lir olan Ayümaa,
Sadece Abhazya’da bulunan bir tür kanun Ahımaa,
Kadınların kullandığı Açamgur;
Üflemeli  ve gelişmiş bir çoban kavalı olan Açarpın,
Vurmalı bir çalgı olan ve tempo tutmak için kullanılan Açuj (Adigece Phaç’ıç’) ‘dır.
Bunların dışında tüm Kafkasyaya’da kullanılan Adaul (Koltukaltı davulu),
Garmon ve Akordeon da kullanılır.

İleri Okumalar:
M.Khashba’nın  1983  tarihli Sukhum (Aqua) ‘da yayınlanan “Abhaz Halk Şarkı Türleri “isimli eseri temel alınarak kalem alınmıştır.